Juridische geschillen en Sigma

Ik herinner me nog de sinterklaas overstroming van 6 december in de bergenmeersen. Er zijn toen een aantal mooie luchtfoto’s genomen van de streek. Aanleiding was de storm van 5 december die over of door ons land ging. De bergenmeersen hadden toen al een paar keer blank gestaan. De bergenmeersen zijn in de schoot van het sigmaplan immers een overstromingsgebied dewelke onze maatschappij moet vrijwaren van het geweld van het wassende water ten tijde van zondvloed. Blijkbaar kroop onze regio toen door het oog van de naald en werd zo’n ramp vermeden. Of hoe Sigma moet afrekenen met manifeste onwil?!

Lezen jullie ook Trends.

Stilte voor de storm, Trends 06/03/2014, pagina 22 – Willy Van Damme

De aanleg van gecontroleerde overstromingsgebieden voor de Schelde tussen Antwerpen en Dendermonde sleept aan. Gerechtelijke procedures vertragen de werken van de nv Waterwegen en Zeekanaal. Federaal staatssecretaris Melchior Wathelet kijkt passief toe. Ondertussen hopen de inwoners dat de dijken het niet begeven.

De gecontroleerde overstromingsgebieden van de Schelde vormen een onderdeel van het Sigmaplan, het Vlaamse equivalent van de Nederlandse Deltawerken. Na de overstromingsramp van 1953 besliste de overheid om het Nederlandse grondgebied tegen het water te verdedigen. België schoot pas in actie na de ramp in Ruisbroek van 1976. 

Het Sigmaplan is een belangrijk project van de nv Waterwegen en Zeekanaal (W&Z). In het Scheldebekken legt W&Z overstromingsgebieden aan om de problemen door het stijgende waterpeil van de Schelde en de toenemende stormen de baas te blijven. Dat is geen overbodige luxe. Bijvoorbeeld bij de storm van 5 december kroop de regio door het oog van de naald. Alleen doordat het de dagen ervoor relatief droog bleef, trad de Schelde niet uit haar oevers. Een dijkbreuk met al haar gevolgen is toen ei zo na vermeden. 

Het grote probleem voor W&Z is dat het geen enkel van de voorziene grote bufferbekkens in gebruik kan nemen. De belangrijkste bevinden zich in Kruibeke, Hamme (Bunt en Kastel) en Dendermonde (Vlassenbroek). Het bekken in Kruibeke is afgewerkt, op enkele meters binnendijk na. Dat komt omdat de Franse groep Air Liquide weigerde om pijpleidingen met zuurstof te verplaatsen. 

Volgens een wet uit 1965 kunnen maatschappijen verplicht worden op eigen kosten hun pijpleidingen te verleggen in het geval van 'nationaal belang'. De federale staatssecretaris voor Energie, Olivier Deleuze (Ecolo), vaardigde in september 2004 het nodige koninklijk besluit uit. De gas- en watermaatschappijen Fluxys en TMVW hebben hun pijpleidingen verlegd en ook Total maakte geen echte problemen. Air Liquide speelt het spel hard en dreigt nog vele jaren vertraging te veroorzaken met juridische geschillen. 

De Franse multinational trok naar de Raad van State en het Grondwettelijk Hof. Op 24 mei 2012 werd het geschil in het nadeel van Air Liquide beslecht. Ondertussen was W&Z ook al naar de rechtbank van eerste aanleg gestapt om het bufferbekken in Kruibeke te kunnen afwerken. Een eerste dagvaarding in kort geding werd door de rechter wegens een gebrek aan hoogdringendheid verworpen. Na een gewone procedure verwierp de rechter begin vorig jaar de eis van W&Z om voorlopige maatregelen te nemen. 

Het Vlaamse W&Z wacht nu af welke stappen de federale overheidsdienst Energie en staatssecretaris Melchior Wathelet (cdH) doen. Wathelet weigerde tot nog toe tussenbeide te komen. Dat doet bij W&Z vragen rijzen; sommigen noemen het zelfs pure obstructie. Daarom besloot Waterwegen & Zeekanaal begin dit jaar de overheidsdienst en de staatssecretaris juridisch bij de zaak te betrekken. "Wij wachten tot er meer duidelijkheid is over het geschil tussen Air Liquide en W&Z", reageert het kabinet-Wathelet.

Het conflict blijft niet beperkt tot Kruibeke. W&Z vraagt al jaren aan Wathelet en zijn voorganger Paul Magnette (PS) om ook voor Hamme en Dendermonde een KB uit te vaardigen om bufferbekkens aan te leggen. Tevergeefs. Het kabinet van bevoegd Vlaams minister voor Openbare Werken, Hilde Crevits (CD&V), hoopt alsnog op een vergelijk tussen W&Z en Wathelet. "Er is nu afgesproken dat W&Z de nodige argumenten zal geven om verder mee te werken aan de zaak." 

Air Liquide blijft op de vlakte en ontkent een slechte partner te zijn. "Wij zijn constructief bezig een oplossing te vinden en we zijn principieel bereid mee te werken, onder voorbehoud van onze rechten. Zulke onderhandelingen vergen tijd, maar er komt zeker een oplossing, daarvan ben ik overtuigd", zegt Christian Nachtergaele, directeur Public Affairs Belgium. 

De ambtenaren van W&Z zijn niet te spreken over de tactiek van Air Liquide. "Ze gebruiken alle mogelijke en zelfs onmogelijke middelen om de zaak te saboteren. Zo werden de mensen die in Hamme onteigend werden door Air Liquide voor de rechtbank gedaagd met een eis tot schadevergoeding omdat ze zich - na een rechtbankvonnis - lieten onteigenen. In een brief dreigden ze er zelfs mee de onteigeningsambtenaar persoonlijk aansprakelijk te stellen. Na kwade reacties hebben ze die laatste dreiging wel ingetrokken." 

Op 5 december werd een overstromingsramp vermeden, maar geluk blijft niet duren. Aangezien deze zaak nog vele jaren kan aanslepen, is het wachten tot zich een nieuwe noordwesterstorm met springtij voordoet. Tegen dan kan het dossier op de Brusselse rechtbank al kilo's stof hebben zitten verzamelen. Het is maar de vraag hoe Wathelet en Air Liquide dan zullen reageren. Het is duidelijk dat iedereen hen met de vinger zal wijzen.